Wszyscy (z założenia) wiemy, że sprężarka ma sprężać powietrze. Wydaje się oczywiste. Ale co to znaczy? Wyróżniamy kilka najbardziej popularnych kompresorów: 8, 10, 12, 13 i 15 barowe. Czym się one różnią i co to oznacza? Na tym się dziś skupimy. Oczywiście poza wymienionymi najbardziej popularnymi występują też sprężarki niskociśnieniowe, które nabijają tylko do 2 lub 4 bar, lub wysokociśnieniowe, gdzie możemy uzyskać nawet 200 bar sprężonego powietrza w zbiorniku. Przykład zastosowania sprężarki, która nabija wysokie sprężone powietrze to butle z tlenem do nurkowania. Niskociśnieniowe kompresory stosowane są zazwyczaj pod konkretne urządzenia i instalacje w niektórych produkcjach, gdzie uruchamiane urządzenia potrzebują dużej wydajności, lecz nie wymagane jest duże ciśnienie. Jednak skupmy się na tych najczęściej spotykanych. 

Ciśnienie w sprężarkach 8, 10 i 12 barowych

To, jakie maksymalne ciśnienie osiąga sprężarka, wpływa bezpośrednio na ilość magazynowanego powietrza w zbiorniku. 1 bar to 1000 hPa, czyli w przybliżeniu ciśnienie, które występuje w atmosferze. W momencie, gdy sprężamy powietrze w zbiorniku, które jest naszym magazynem i ładujemy go na przykład do 10 bar, to oznacza to, że mamy w nim dziesięciokrotność powietrza znajdującego się w atmosferze. Jeżeli weźmiemy zbiornik 100 l (by łatwiej nam się liczyło) ilość zmagazynowanego powietrza w nim dla 8 bar wynosi 800 l (8x100), dla kompresora 10 barowego 1000 l (10x100) i analogicznie 12 barowe 1200 l (12x100) sprężonego powietrza na samym zbiorniku. Zasada dotyczy Wszelkiego rodzaju ciśnienia i różnych zbiorników. W wypadku kompresora 15 bar o zbiorniku 200l otrzymujemy 3000 l powietrza atmosferycznego zamkniętego w magazynie (15x200)

Jak pracują kompresory tłokowe?

Poza większym magazynem sprężonego powietrza musimy brać pod uwagę, że kompresory tłokowe pracują w zakresach, znaczy to mniej więcej to, że kompresor tłokowy 8 barowy w momencie gdy na nim pracujemy, uruchamia się ponownie dopiero przy 5,5 do 6 bar w zależności od modelu. Co to dla nas znaczy, gdy korzystamy ze sprężarki? Większość narzędzi pracuje na ciśnieniu 6,3 bara. Gdy kompresor uruchamia się przy ciśnieniu 5,5, to przez jakiś czas urządzenie pracuje na za niskim ciśnieniu, co jest odczuwalne podczas pracy, bo tracimy moc. Kiedy natomiast urządzenie jest dobrze dobrane i nabija się szybciej, niż traci powietrze, to nie powinniśmy tego mocniej odczuć. Niestety często sprężarki są niedoszacowane pod względem wydajności lub kupowane na styk. W konsekwencji obniża to ich żywotność. Pompa pracować będzie ciągle, a może nawet zdarzyć się sytuacja, że ciągle pracować będziemy na za niskim ciśnieniu, bo kompresor nie będzie w stanie dobić ciśnienia. Ponadto tworzy to duży dyskomfort w czasie pracy, gdyż pracująca sprężarka emituje hałas, już nie mówiąc o rachunkach za prąd.

Przemyślany zakup pozwala na oszczędność

Dobrze dobrany kompresor powinien nam zapewnić jak najrzadszą i najkrótszą pracę sprężarki oraz maksymalne efekty pracy urządzenia. Kolejną oszczędnością, gdy kupimy droższy model w wypadku przedsiębiorców zatrudniających pracowników, jest fakt, że nie muszą oczekiwać, aż kompresor dobije. Niejednokrotnie słyszałem od klientów, że obecny kompresor zmusza pracowników, by pracowali na zmianę, w mniejszej niż to możliwe liczbie osób lub czekając, aż ciśnienie znów podrośnie. To realne pieniądze. Naprawdę chcesz je tracić, oszczędzając jednorazowo przy zakupie niedoszacowanego sprzętu? Piszę to jako przedsiębiorca i osoba, która uwielbia optymalizacje. Inwestycja potrafi zwrócić się szybko, lecz rzadko ktoś w ten sposób rozważa zakup kompresora. Przerzucając się z niedoszacownego sprzętu na ten z zapasem, komfort odczujemy od razu, lecz nie mając porównania trudno o te wnioski.

Zalety kompresorów 10 i 12 barowych

W lepszej sytuacji jesteśmy w przypadku kompresorów 10 barowych, ponieważ już przy ciśnieniu 7 bar kompresor nam się załączy i zacznie dobijać ciśnienie. Pracując na narzędziach 6,3 bara przy dobrze dobranym kompresorze (zapewniona wydajność przewyższająca zużycie), nie powinniśmy odczuć spadków mocy urządzenia. Oczywiście nie rozwiązuje nam to problemów przy urządzeniach, gdzie wymagane ciśnienie jest wyższe np. przy kluczach calowych, (choć nie każdy potrzebuje z nich korzystać). Mimo że sam klucz pracować będzie, nie uzyskamy jego pełnej mocy w pracy ciągłej, gdyż zazwyczaj potrzebują one ciśnienia 8 lub 9 bar. Kompresor 12,5 barowe załączają się już przy 9 barach, w efekcie przy dobrze dobranej pompie nie powinniśmy mieć problemów z pracą urządzeń. Co ważne, zarówno w sprężarkach 12, jak i 10 barowych powietrze magazynowane możemy zredukować jeśli korzystamy z mniejszych urządzeń, a nadal mamy większy zapas w magazynie. W wypadku kompresorów 8 barowych w żaden sposób nie jesteśmy w stanie uzyskać większego ciśnienia niż maksymalna pompa.

Wydajność sprężarki

Przewagą kompresorów 12 barowych od tych z maksymalnym ciśnieniem 10 bar jest też fakt, że jesteśmy w stanie napompować oponę, w której ciśnienie wymagane to 11 bar. Z drugiej strony, by uzyskać ciśnienie wyższe niż 10 bar, niezbędne jest ponowne sprężenie już raz sprężonego powietrza. By to uzyskać, jeden z tłoków musi odpowiadać za doprężenie, w efekcie uzyskamy gorszą wydajność niż w tej samej pompie, w której każdy z tłoków zasysać będzie powietrze z atmosfery. Tu trzeba zadać sobie pytanie, co chcemy robić, na jakich narzędziach pracować, jak ważny dla nas jest magazyn i moment załączenia kompresora oraz jakiej wydajności potrzebujemy.

Na co zwrócić uwagę przy zakupie

Dlatego podstawą przy zakupie sprężarki jest przeanalizowanie jakiej wydajności potrzebujemy, na jakich ciśnieniach oraz narzędziach będziemy pracować, jak ważny dla nas jest magazyn, ilość powietrza w zbiorniku i moment załączenia kompresora i ile stanowisk chcemy obsłużyć. Częstym błędem konsumentów jest niewłaściwe dobieranie mocy kompresora do sprzętów. Większość narzędzi pracuje na ciśnieniu 6,3 bara, jednak kompresor 8 barowy nie będzie wystarczający, ponieważ załącza się dopiero przy 5,5 do 6 bar. Jeżeli zależy nam na pracy narzędzi na pełnej mocy, powinniśmy dobrać taką sprężarkę, która będzie to umożliwiać, a nie być jedynie tańszą alternatywą. Wybór kompresora odpowiednio dobranego do wykonywanej pracy zaowocuje pełną wydajnością i sprawniejszą pracą, ale przede wszystkim oszczędnością odłożoną w czasie.

200=300?

Na koniec jeszcze rozwiążę równanie zawarte w tytule artykułu. Na logikę 100 nie równa się 150, ale jeżeli weźmiemy do porównania 2 kompresory pierwszy 8 bar o zbiorniku 300 l, uzyskamy 2400 l powietrza atmosferycznego w naszym magazynie. Gdy drugim kompresorem będzie sprężarka 12 bar o zbiorniku 200 l, również uzyskamy 2400 l powietrza.
Nie oszukujmy się, kompresor zajmuje niemałą powierzchnię. To twój problem? Jeśli tak to już masz rozwiązanie :)

Leszek Włodarek
Właściciel sklepu Kompresory.org